میرزا عبدالکریم حق‌شناس تهرانی (۱۲۹۸–۱۳۸۶ش) از عارفان و اساتید اخلاق در تهران. وی متولد تهران بود و در درس سید محمد حجت کوه‌کمری، سید محمدتقی خوانساری و امام خمینی شرکت کرد. عرفان و علوم عقلی را از محمدعلی شاه‌آبادی و میرزا مهدی آشتیانی آموخت. حق‌شناس به اصرار آیت‌الله بروجردی به تهران رفت و تا آخر عمر به تدریس و تربیت طلاب و عامه مردم در این شهر پرداخت. او در سال ۱۳۸۶ش در تهران درگذشت و در حرم عبدالعظیم حسنی دفن شد.

زندگی‌نامه

میرزا عبدالکریم در سال ۱۲۹۸ش در تهران متولد شد. پدرش علی نام داشت که یکی از صاحب‌منصبان فرمانداری تهران بود و از این رو به علیخان شهرت داشت. نام خانوادگی‌شان ابتدا صفاکیش بود، اما سال‌ها بعد برای رفع مشکل سربازی به حق‌شناس تغییر نام داد. پدرش در دوران طفولیت عبدالکریم فوت کرد و سرپرستی او تا سن ۱۵ سالگی بر عهده مادر بود.

درگذشت

حق‌شناس در ۱ مرداد ماه سال ۱۳۸۶ش در سن ۸۸ سالگی پس از یک دوره بیماری ریوی در تهران درگذشت. پیکر وی به سوی حرم عبدالعظیم حسنی تشییع و به خاک سپرده شد. در پیام تسلیت آیت‌الله خامنه‌ای، این روحانی، فردی پرهیزکار و پاک‌نهاد معرفی شده که حق بزرگی بر گردن همه مشتاقان معارف اسلامی دارد. 

تحصیلات

عبدالکریم تحصیلات ابتدایی و مقدمات را نزد شیخ محمد رضا تنکابنی آموخت و سپس به قم رفت تا از محضر دیگر اساتید نظیر سید محمد حجت و سید محمدتقی خوانساری در دروس فقه و اصول استفاده کند. مدتی نیز نزدامام خمینی فقه و اصول آموخت و در بحث اخلاق هم مراوداتی با ایشان داشت. وی عرفان را نزد شاه آبادی و بخشی از علوم عقلی را نزد میرزا مهدی آشتیانی گذراند.

حق‌شناس افزون بر زبان عربی به زبان‌های فرانسه و انگلیسی هم مسلط بود و اجازه اجتهادش را از سید ابوالقاسم خویی، سید محمد حجت، شیخ عبدالنبی عراقی و محمدعلی شاه‌آبادی دریافت کرد

آشنایی با امام خمینی

حق‌شناس در همان کلاس‌های درس آیت‌الله شاه‌آبادی با امام خمینی آشنا شد و در همان اوایل به دیدار ایشان رفت و از او اجازه ورود به کلاس فلسفه‌شان را گرفت. علاقه حق‌شناس در این دوران به امام خمینی آن‌قدر زیاد شد که هر روز خودش را زودتر به نماز جماعت در مدرسه فیضیه می‌رساند تا بتواند در صف جماعت کنار او بنشیند و با او هم‌کلام شود. گاهی او و امام خمینی با هم به تهران می‌آمدند و میرزا عبدالکریم در یکی از این سفرها، او را با شیخ محمدحسین زاهد آشنا کرد.

عزیمت به تهران

حق‌شناس پس از وفات شیخ محمدحسین زاهد تهرانی معروف به زاهد نفت‌فروش به خلاف میل باطنی و با تأکید و دستور آیت‌الله بروجردی در سال ۱۳۷۲ق به تهران رفت تا برای حل مشکلات دینی و امور شرعی در مسجد امین الدوله حضور یابد. او تا پایان عمر در این شهر در جهت تربیت اخلاقی جوانان، اهل علم، طلاب و کسبه فعالیت کرد. حق‌شناس مدتی نیز ریاست مدرسه فیلسوف‌الدوله و سپهسالار قدیم (مدرسه عالی شهید مطهری) را بر عهده داشت و در آن به تدریس مکاسب و کفایه در فقه، اصول و منظومه سبزواری در حکمت پرداخت.

سنگ مزار عبدالکریم حق‌شناس در حرم عبدالعظیم حسنی

تألیفات

برخی از آثار حق شناس عبارت است از::

• رساله‌ای در ارث زوجه
• تقریرات فقه حجت کوه کمره‌ای
• تقریرات اصول آیت الله خوانساری
• تقریرات آیت‌الله بروجردی.