اتّحاد عقل و عاقل و معقول

عقل، عاقل و معقول با هم متحدند، به چه معنا است؟ این‌ مطالب باید خوب تبیین شود؛ چرا که تا انسان مطلبی را خوب تصوّر نکند نمی‌تواند تصدیق کند. لذا شخصیتی مثل جناب بوعلی در «إشارات»، اتّحاد عقل، عاقل و معقول را انکار می‌کند و دلیلش این است که با پذیرفتن این حرف، اگر من یک الاغ را تعقّل کردم آن وقت باید خودم بشوم الاغ یا می‌گوید اگر گاو را در خارج دیدم و تعقّل کردم، آیا گاو می‌شوم؟بنابراین علّت این انکار این است که درست تصور نشده است. البته در بعضی از آثارش این مطلب را تصدیق می‌کند که حضرت علامه حسن‌زاده (حفظه الله تعالی) تعبیر می‌کند به اینکه بعداً مُستبصِر و آگاه شده که حقیقت این مسئله چیست.