ادامۀ تکامل روح بعد از قطع ارتباط با بدن

آیا بعد از اینکه ارتباط این حقیقت از بدن قطع شد، تبدیل به موجودات دیگر می‌شود؟ اگر چه تباهی در ذاتش راه ندارد آیا باز هم دگرگونی‌هایی پیدا می‌کند؟ این سؤال عبارت اُخرای این است که با قطع حقیقت از بدن آیا باز هم تکامل پیدا می‌کند؟ در این دنیا نفس تعلّق به بدن دارد و تکامل پیدا می‌کند: «وَاللّهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَیْئًا؛[۱] آن روزی که از شکم مادرانتان به دنیا آوردیم هیچ چیز نمی‌دانستید». ما صفت‌های مختلف را نداشتیم اما الآن پیدا کردیم؛ زیرا این دنیا دار تکامل است. در این دنیا هم تکامل جسمی داشته‌ایم و هم تکامل روحی و نفسی. البته تکامل جسمی تا حدی بوده ولی تکامل روحی بدون این‌که در حدی متوقف شود تا آخر عمر ادامه داشته است. حال سؤال اینجا است که این حقیقتی که از بدن جدا می‌شود، آیا تعلّقش از بین می‌رود و بدون تغییر می‌ماند یا این‌که تغییراتی پیدا می‌کند؟ به عبارت دیگر آیا ما بعد از این دنیا هم تکامل داریم و نفس ما ترقّی هم پیدا می‌کند یا این‌که تمام می‌شود؟

افرادی هستند که این همه باقیات الصالحات از خود بر جای می‌گذارند؛ مثلاً بیمارستانی احداث کرده و سال‌های سال پس از مرگش از آن بهره‌برداری می‌شود و ثوابش به روح او می‌رسد و روحش تکامل می‌یابد. حال اگر در آخرت، مادّه نباشد و از طرفی هم حرکت بدون مادّه امکان ندارد یک مشکل اساسی پیش می‌آید که پس این تکامل نفس چگونه رخ می‌دهد؟ بالآخره نهایت کار حقیقت به کجا می‌رسد؟ با این خانه عوض کردن‌ها دنبال چه هست و به کجا می‌رسد؟ آیا برای کافرین و ملحدین هم این امکان هست که به لقاءالله برسند؟ جهنم برای چه کسانی است؟

[۱]. نحل، آیه ۷۸.