اشرف بیابانی

اشرف الدین متخلص به اشرف و معروف به اشرف بیابانی (۸۶۴-۹۳۵ق)، فرهنگ نویس، عارف و از نخستین شاعران اردو زبان در هند که درباره واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) مثنوی‌هایی سروده است. او نویسنده کتاب “نوسرهار” است.

زندگی نامه

اشرف الدین در فقرآباد (احمدنگر) شهری در ایالت ماهاراشترا در غرب کشور هند به دنیا آمد. دانش‌های متداول را نزد پدر خویش ضیاءالدین رفاعی (متوفی۹۰۹ق) فرا گرفت و سپس به راهنمایی او به سیر و سلوک معنوی پرداخت تا اینکه در ۸۹۵ق از وی اجازه ارشاد یافت.

اشرف پس از درگذشت پدرش، جانشین او شد. اشرف بیابانی در ارتقای زبان و ادب اردو به ویژه شعر اردو در دکن، نقش مهمی داشت.

او در زمینه عرفان نیز از جایگاهی ویژه برخوردار بود و نظام شاه، پادشاه احمدنگر به دیده احترام به وی می‌نگریست. اشرف بیابانی در فقرآباد درگذشت و همانجا به خاک سپرده شد. مدفن وی زیارتگاه مردم است و در وصف آن اشعاری هم سروده شده است.

آثار

• نوسرهار (=سرنخ‌های ۹ گردن بند): منظومه‌ای است در ۹ فصل. این اثر، نخستین منظومه به زبان اردوست که تحت تأثیر روضه الشهدا، در بیان واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) سروده شده است. نوسرهار در مجالس سوگواری آن روزگار خوانده می‌شد. این اثر به کوشش افسر صدیقی با مقدمه‌ای به زبان اردو در کراچی به چاپ رسیده است.
• واحد باری: فرهنگ نامه‌ای است منظوم به عربی، فارسی و اردو به روش خالق باری اثر خسروشاه که در آن اصطلاحات عروض، قافیه، موسیقی و نجوم نیز شرح شده است. این مثنوی دارای ۸۰۰ بیت است و دست نویسی از آن که در ۱۲۳۰ق کتابت شده، در کتابخانه ادبیات اردو در حیدرآباد هند به شماره ۲۳۷ نگهداری می‌شود.
• لازم المبتدی، مثنوی کوتاهی است در ۱۹۸ بیت در احکام دین اسلام. دست نویسی از این منظومه در کتابخانه اداره ادبیات اردو در حیدرآباد هند به شماره ۱۰۵۶، و دست نویس دیگری در انجمن ترقی اردو در کراچی نگهداری می‌شود. منظومه‌ای به نام قصه آخرالزمان نیز به اشرف بیابانی نسبت داده شده است.