«اندیشه های کلامی مقام معظم رهبری» در قم بررسی شد

بسمه تعالی

حوزه/ کرسی ترویجی بررسی« اندیشه های کلامی مقام معظم رهبری» با حضور اساتید حوزه در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در قم برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»،کرسی علمی – ترویجی «بررسی اندیشه‌های کلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» به همت گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با حضور اساتید و صاحب‌نظران این حوزه همچنین برخی دانشجویان پردیس فارابی دانشگاه تهران برگزار شد.

در این کرسی علمی، که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، علاوه بر حجت الاسلام والمسلمین جبرئیلی که ارایه دهنده بحث بود، حجج‌اسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد و علی ذوعلم به عنوان ناقد حضور داشتند؛ همچنین دبیر علمی این کرسی، حجت‌الاسلام محمدباقر پورامینی بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی، در این نشست با ذکر این مطلب که یکی از مبانی قابل توجه در اندیشه ایشان نگاه مدیریت جامعه براساس معارف قرآن کریم است، گفت: بدون اجتناب از دانش‌هایی مانند فلسفه و کلام می‌توان نظریه حداقل‌انگاری دین را با این نگاه رد کنیم.

وی افزود: ایشان ضمن نگاه تاریخی  تاریخ‌مندی، دین را به نقد کشانده است؛ مقام معظم رهبری از جمله متفکرانی هستند که به سنت‌های الهی در مباحثشان اهتمام ویژه دارند و ما در کتابی که در مورد اندیشه کلامی رهبری در حال تدوین و تألیف داریم، در این بخش، ۱۵ سنت الهی از دیدگاه رهبری را بررسی کرده ایم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآورشد: یکی از نکات خاصی که در خصوص اندیشه های مقام معظم رهبری باید اشاره کرد، تاثیر متقابل اندیشه رهبری و شهید مطهری است؛ مثلا شهید مطهری در مقالات آخرین خود بحث توحید در زندگی و توحید در اندیشه را دارد که  مقام معظم رهبری نیز به نحوی زیبا به ارایه بحث پرداخته اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی با اشاره به نگاه عمیق و زیبای ایشان در زمینه امامت بیان کرد: مساله فلسفه امامت از جمله مسایل مهمی است که در اندیشه کلامی مقام معظم رهبری هویدا است؛ دقت مباحث مطروحه از سوی مقام معظم رهبری به حدی بالا است که شاید کمتر اندیشمندی را بتوان در این عرصه به دقت اندیشه های ایشان ذکر کرد.

وی در ادامه به با اشاره به آرای کلامی مقام معظم رهبری اظهارکرد: آنچه در تحقیقات بنده نسبت به نوآوری های مقام معظم رهبری  در آراء کلامی در زمینه روش و برداشت و نوع نگاه بدست آمده آن است که ایشان علی رغم بر نوآوری های متعدد و کثیر کمتر به آرای شاذ و جنجالی پرداخته اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی در ادامه با ذکر این مطلب که مجموعه این اثر در ۳۰۰ صفحه در حال تدوین است، گفت: کلام سیاسی رهبری در بخش دیگری از پژوهشگاه در حال انجام است، لذا بنده به آن نپرداخته‌ام؛ معتقدم باید کار در دو مرحله انجام شود: اول تبیین آراء و اندیشه‌های ایشان، سپس بحث تمایز آراء وی با دیگران و بعد ادله و استنادات.

وی تصریح کرد: از این رو در این جلد تنها به تبیین پرداختم، ولی اگر قرار باشد در کنار تبیین استدلال و منطق هم آورده شود، مطلب طولانی و به مجلدات دیگر کشیده خواهد شد، زیرا ایشان بیانات، ادله و تفسیر و ورود نو و جدید زیادی به خصوص در توحید و امامت دارند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: بنده قرآن‌محوری را با قرآن‌گرایی دو چیز می دانم، زیرا قرآن‌گرایان برخی عالمان هند و پاکستان و …  هستند، ولی معتقدم که رهبری قرآن‌گرا نیستند، ولی قرآن‌محور هستند.

وی تأکید کرد: برای تأمین منطق پشتیبان هم ما آمادگی داریم و معتقدم این کار ممکن است، ولی تبدیل به اثری چند جلدی خواهد شد. همچنین در مورد تمایزات کلامی ایشان با دیگر متکلمین و مباحث تطبیقی نیز چون باعث طولانی شدن مطالب می‌شد، کمتر سراغ آن رفته‌ایم وگرنه می‌توانیم آراء کسانی مانند علامه طباطبایی، شهید مطهری، آیت‌الله مصباح و دیگران را بیاوریم و به صورت تطبیقی بحث کنیم.

نوآوری کلامی رهبری

استاد حوزه با ذکر این مطلب که اگر نوآوری در مباحث مقام معظم رهبری نبود، به سراغ این بحث نمی‌رفتیم، تصریح کرد: بنده معتقد نیستم ایشان کلام جدیدی تأسیس کرده‌اند، ولی ایشان نگاه نو و جدیدی به مطالب کلامی به خصوص در نبوت و امامت دارند که در کلام قابل توجه است. از جمله ایشان در سال ۵۳ مباحثی مطرح کرده‌اند که در انسانی که آن را امروز می‌خواند، تحول ایجاد می‌کند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: بنده معتقد نیستم که چون ایشان رهبر است، ما به مباحثشان بپردازیم، بلکه ایشان واقعا در عرصه‌های علمی مختلف که تحت تاثیر جایگاه سیاسی کمتر مورد توجه است، حرف برای گفتن دارند.

حجت الاسلام ذوعلم:

 مباحث کلامی رهبری تبیین علمی شود

پس از حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی که براساس مقاله مختصری از کتاب ۳۰۰ صفحه‌ای خود در این زمینه ارائه داد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم، محقق و پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه در سخنانی گفت: کسانی که می خواهند در آثار و اندیشه های مقام معظم رهبری تحقیق کنند باید دقت نظر زیادی داشته باشند زیرا مطالعه این آرا بر اساس علاقه خود ایشان نیز باید فارغ از شیفتگی نسبت به ایشان باشد و صرفا، مطالعات باید به شکل مستقل انجام شود.

این استاد حوزه بیان کرد: سبک تعامل رهبری با مخاطبانشان برای ما درس‌آموز است؛ مثلام ایشان می فرمایند که از یک آیه استنباطی دارند و آن استباط و تفسیر را ارایه می کنند ولی دوباره شاگردان و محققان و دیگر قرآن پژوهان را امر به تدبر و استفاده از آن آیه می کنند؛ به همین جهت مشخص است که ایشان چه نوع تفکری نسبت به نظرات علمی دیگران دارند.

وی گفت: روش و شیوه تخاطب و تعامل با مخاطب یکی از خلأهای فعلی در جامعه علمی ما است؛ این خلا آسیب‌هایی هم ایجاد کرده است؛مباحث کلامی در اندیشه رهبری باید به گونه‌ای باشد که متکلمین را قانع کند؛ یعنی باید بیشتر به تبیین این نظرات پرداخت.

حجت‌الاسلام والمسلمین  ذوعلم افزود: در زمینه مباحث ایشان باید تبیین علمی صورت بگیرد و از بیان مطالب احساسی پرهیز کنیم؛ ارائه‌دهنده بحث با همه خوبی‌های قابل تقدیر باید به چند نکته دقت کند؛ نکته اول در خصوص فصلت بندی است که به شکل کاملی انجام نشده است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش با ذکر این مطلب که مطالب ارائه شده کمتر تحلیلی و تطبیقی و بیشتر بیاناتی است، بیان کرد: ما معتقدیم که ایشان برخی موضوعات را به مباحث کلامی افزوده و روش‌های متفاوتی از دیگر متکلمان در پاسخ‌گویی به سؤالات دینی دارند و برخی اندیشه‌های ایشان متمایز است، ولی باید در کاری تطبیقی و تحلیلی و انتقادی، این مسئله را نشان دهیم.

وی با اشاره به تعبیر ارائه‌دهنده مبنی بر اینکه رهبری قرآن‌گرا نیستند، بلکه قرآن‌محور هستند، تصریح کرد: این مسئله را باید در متن نشان داد و سبک ایشان با سایر متکلمان مقایسه شود، زیرا رهبری قرآن را به عنوان منبع مستقل علمی مورد اهتمام قرار می‌دهند و به آن معتقدند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تأکید بر اینکه روح دیدگاه کلامی رهبری باید در این بحث دیده شود، اظهار کرد: در این مقاله، نسبتی به اخباریون و مرحوم استرآبادی داده شده. همچنین از آشوری به عنوان عضو فرقان نام برده شده که در این استناد دقت بیشتری لازم است.

حجت‌الاسلام والمسلمین  ذوعلم با تأکید بر اینکه باید منطق پشتیبان برای مباحث کلامی رهبری بیاوریم، اظهار کرد: باید در تبیین اندیشه‌های کلامی رهبری، فراتر از نقل، استنباط  کنیم که در برخی موارد، ارائه‌دهنده این کار را انجام داده‌اند، اما در برخی موارد کمتر به چشم می‌خورد.

استاد حوزه تصریح کرد: بازه زمانی حضور رهبری در قم در این تحقیق مورد غفلت قرار گرفته است؛ ایشان در درس آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله حائری که از دروس بسیار دشوار در حوزه علمیه بود، حضور می‌یافتند که باید به آن بیشتر پرداخته می‌شد.

توانمندهای رهبری فراتر از حوزه مدیریتی و سیاسی است

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین ترخان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست با اشاره به ابعاد علمی مقام معظم رهبری گفت: بنده در ابتدای تحقیقی که در مورد برخی ابعاد علمی مقام معظم رهبری دارم، ابتدا تصور می‌کردیم که توانمندی رهبری عمدتاً در حوزه مدیریتی و سیاسی است.

این استاد حوزه بیان کرد: این گونه تصور می رفت که و شاید نتوانیم در ابعاد دیگر حرف نابی از ایشان داشته باشیم، ولی وقتی وارد تحقیق شدیم، مطالب ناب زیادی دیدیم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: نباید صرفا به جنبه‌های تعریفی و توصیفی و گزارش از اندیشه‌های ایشان بسنده شود و باید به بحث توجیه ادله در فرمایشات ایشان و حتی ادله‌هایی که ایشان بیان نفرموده‌اند، پرداخته شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین ترخان تصریح کرد: توجه به لوازم و جوانب آراء رهبری ضروری است، زیرا این مسئله سبب علمی‌تر شدن بحث خواهد شد؛ بنده در حین تحقیقاتی که در مورد برخی ابعاد علمی رهبری دارم، با دفتر ایشان مکاتباتی در مورد لوازم و جوانب آراء ایشان داشته‌ام تا نقاط ابهام برطرف شود.

شیوه تدریس رهبری آن بود که مباحث کلامی از نبوت آغاز شود

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌راد، استاد دانشگاه تهران نیز در بخش دیگری از این نشست علمی گفت: حضور در جلسات تفسیر و کلاس‌های درس مقام معظم رهبری از جمله مکاسب در مشهد از جمله تجربیات عینی بنده نسبت به تفکرات ایشان است.

وی تصریح کرد: مقام معظم رهبری برای شروع در مباحث کلامی معتقد بودند که باید از بحث نبوت شروع کنیم تا انگیزش در مخاطب ایجاد شود؛ ایشان مباحث خود را قبل از انقلاب همواره به شکلی مطرح می‌کردند که در مخاطب ایجاد حرکت و تحول کند و این مسئله در تفسیر سوره برائت و در سایر مباحث ایشان دیده می‌شود.

استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: توجه به واقع جامعه همچنین سنن الهی از  دیگر مباحثی است که در اندیشه‌های کلامی مقام معظم رهبری بسیار پررنگ بوده و هست و در مجموع باید شاگردان ایشان اندیشه وی را بسط و توسعه داده و معرفی کنند.

وی گفت: مقام معظم رهبری مطالبی در برخی آثار دارند که کم‌نظیر است و اگر در همان دوره‌ای که بیان فرمودند توسط شاگردانشان بسط داده می‌شد، جریان‎سازی صورت می‌گرفت.

انتهای پیام