خسته قاسم

خسته قاسم شاعر، عارف و فیلسوف دوره افشاریه، (۱۷۶۰–۱۶۸۴ میلادی)، متولد و در گذشته تیکمه‌داش می‌باشد. او یکی از ستونهای استواری موسیقی عاشیقی است.^[۱] در آوازهای سروده شده توسط خسته قاسم حضور عنصر عرفان، در شکل شکایت از دنیا، چیرگی دارد. مثالی از ساخته‌های خسته قاسم، با ترجمه شهربانو قایاقیزی:

گل بیر سندن خبر آلیم — سلیماندان قالان دونیا

ازلی گول کیمی آچیب —- آخیریندان سولان دونیا …

خسته قاسیم قالیب ناچار —- بو سیرری بس کیملر آچار

گلن فونار قونان کؤچر —- هئی سالیرسان تالان دونیا

(بیا از توسوال کنم —- ای دنیائی که از سلیمان باقی‌ماندی

ای که در اول مثل گل باز شده —- در آخر پژمرده شده …

خسته قاسم مغشوش مانده —- این راز را چه کسی کشف می‌کند

کسی که می‌آید می‌ماندو آنکه می‌ماند کوچ می‌کند — ای دنیائی که همیشه نابود می‌کنی)

خسته قاسم در اردبیل با طریقت شیخ صفی آشنا گشته و وارد خانقاه شیخ صفی شده و مدتی در چله نشسته‌است تا به «وحدت وجود» واصل گردد. خسته قاسم شاعری والامقام و فقیهی بزرگ بوده‌است که به نوشتهٔ خویش، باده از ساقی کوثر گرفته و مست الست گشته و به قول آشیقها از حضرت علی «بوتا» گرفته‌است. عالم بر علم جفر ـ اعداد بوده‌است و در بسیاری از اشعارش وقوف وی را بر حروف و اعداد مسلم می‌دانیم و از این هنر بارها و بارها در اشعار خود استفاده کرده‌است.^[۲]

خسته قاسم تسلط کامل بر ادبیات عربی و فارسی و ترکی داشته و به ویژه شاعران بزرگ آذربایجان را می‌پسندیده‌است. او در یک شعرش به نسیمی اشاره می‌کند، در چندین شعر از شاه ختایی به احترام یاد کرده و فضولی نیز شاعر مورد پسند وی بوده‌است و حتی خود را از نسل او می‌داند:

او محتشم فضولی‌نین نسلی‌یم

بحرلرده من عمانام، سن نه سن؟

یوز اون دؤرد سوره نی معنا ائیله رم

من ازبردن قرآن خوانام، سن نه سن؟^[۲]

آثار

از آثار خسته قاسم می‌توان به «دورما جون» و «بیون» اشاره کرد. حسین ساعی دو جلد کتاب، تحت عنوان‌های عاشیق خسته قاسیم^[۳] و من قاسیمام سینه‌م حاقین کلامی،^[۴] را در مورد خسته قاسم نوشته‌است. کتاب دیگر در این زمینه عاشیق خسته قاسم.^[۵]

مدفن

مقبره خسته قاسم در ۷۵کیلومتری جاده تبریز به تهران در شهر تیکمه داش در آذربایجان شرقی واقع شده‌است. این مقبره شامل یک ورودی و گنبدخانه‌ای هشت ضلعی است؛ و در طول سال شاهد بازدید هنردوستان از نقاط مختلف ایران و سایر کشورهای همسایه می‌باشد.

منابع

1. ↑ «خسته قاسم یکی از برجسته‌ترین افراد در حوزه موسیقی عاشیقی». اهراب نیوز. ۲۲ مرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلیدر ۱۳ آوریل ۲۰۱۴.
2. ↑ ^{پرش به بالا به:۲٫۰ ۲٫۱} تاریخ ادبیات آذربایجان، م. کریمی، یکتا رصد، ۱۳۸۴
3. ↑ ساعی، حسین (۱۳۸۸). من قاسیمام سینه‌م حاقین کلامی. یاران.
4. ↑ ساعی، حسین (۱۳۸۰). عاشیق خسته قاسیم. زرقلم.
5. ↑ نقابی، محمدعلی (۲۰۱۱). عاشیق خسته قاسم. مؤسسه انتشارات تلاش.