خلیفه کیخسروامامی

خلیفه کیخسرو امامی شاعری و عارف کرد از طایفهٔ امامی از ایل جاف بوده‌است که به گویش کردی هورامی شعر سروده‌است. او که هم‌دوران با مولوی کرد زیسته‌است و با او دوست بوده و به مشاعره نامه به نامه با او پرداخته است. خلیفه کیخسرو سه سال پس از درگذشت مولوی کرد، در سال ۱۳۰۳ هجری قمری برابر با ۱۸۸۵ میلادی و ۱۲۶۵ شمسی در مناطق گرمسیری طایفه امامی با افتادن در رود لیله و سیروان درگذشته است.

زندگی

خلیفه کیخسرو امامی شاعری کرد از طایفه امامی است که تاریخ تولد او به درستی معلوم نیست، از سوی شیخ عبدالرحمان طالبانی، پدر شاعر کرد شیخ رضا طالبانی، طریقت خود را فراگرفته است و در مناطق گرمسیری طایفه امامی می‌زیسته است.

خلیفه کیخسرو از اهالی طایفه امامی و مولوی کرد از اهالی طایفه تاوگوزی بوده‌اند و این دو طایفه هر دو در اطراف رودهای لیله، سیروان و زمکان زیسته‌اند، خلیفه و مولوی نیز با هم دوست، فامیل و همسایه بوده‌اند و آن‌ها در یک دوران زیسته‌اند و نیز با هم از طریق فرستادن نامه مشاعره داشته‌اند.

شعر زیر که در دههٔ ۱۹۶۰ از سوی ملاسعید زمناکویی در روزنامهٔ «ژین» کاکهٔ فلاح به چاپ رسیده‌است، پاسخی از سوی مولوی کرد بر نامه‌ای از خلیفه کیخسرو امامی می‌باشد:

خلیفه کیخسرو نیز در نامه‌ای جواب نامه‌ای که مولوی نوشته‌است را می‌دهد. این ارسال آخرین نامه از سوی خلیفه کیخسرو به سال ۱۳۰۰ هجری قمری برمی‌گردد، که در آن زمان مولوی درگذشته و این آخرین نامه‌ای است که بین این دو ردوبدل شده‌است. خلیفه کیخسرو در این نامه است که سه سال پیش از درگذشت خود واژهٔ «غرقاب» را به تاریخ وفات خود به حروف ابجد ذکر می‌کند و واژهٔ «غرقاب» به ابجد برابر ۱۳۰۳ است، یعنی خلیفه کیخسرو سه سال پس از مرگ مولوی در ۱۳۰۳ هجری قمری درگذشته‌است.

در مورد چگونگی فوت خلیفه کیخسرو، روزی او اینگونه می‌خواهد که از رود لیله رد شود و از آن بگذرد، چندی از چوب‌های پل شکسته و او نیز به داخل رود لیله و سیروان می‌افتد. مردم طایفه‌های امامی، تاوگوزی و نورولی چند روز به دنبال او می‌گردند، پس از چند روز که دیگر جسد خلیفه را پیدا نمی‌کنند، یکی از اقوام مولوی که از این رویداد باخبر می‌شود، می‌گوید: «من می‌دانم که جسد خلیفه کجا است!»، مردم نیز همراه او می‌روند و جسد خلیفه کیخسرو را در گرداب «ولوه‌ر» در رود سیروان پیدا می‌کنند. پس از چندی وقتی از آن فامیل مولوی می‌پرسند که چگونه پس برده که جسد خلیفه در چه جایی است، او جواب می‌دهد: «سه سال پیش در چنین روزی خلیفه خود در نامه‌ای بر مولوی نوشته بود:»

در کتاب تاریخ مشاهیر کرد از بابا مردوخ روحانی جلد اول روایت شده است که مولوی کرد و خلیفه کیخسرو امامی مدتی نزد مولانا احمد نودشی در سنندج به مشاعره می پردازند که با تسلط خلیفه کیخسرو به پایان می رسد.علامه نودشی به خلیفه می گوید:اگر عالم دین می خواندی غزالی زمان می شدی.

جستارهای وابسته

• بانه‌وره
• سیروان
• طایفهٔ امامی
• حسین کوهکن
• یوسف بیگ امامی

منابع

• ئه‌و شیعرانه‌ی دراونه‌ته پاڵی مه‌وله‌وی: خاڵۆی سه‌رده‌فته‌ر نازک خه‌یاڵات^{[پیوند مرده]} در وژین بوکز (مرکز فرهنگی هنری وژین).

• رسالهٔ عشق له مه‌وله‌ویناسیدا، سۆران سنه‌ای (سوران کردستانی)، انتشارات صلاح‌الدین ایوبی (مرکز انتشارات فرهنگ و ادب کردی). سال چاپ: ۱۹۹۹.

• دیوانی مه‌وله‌وی تاوگۆزی (مولوی کرد)، له لایه‌ن محه‌ممه‌د ئه‌مین ئه‌رده‌لانی کراوه به سۆرانی (کردی مرکزی)، پێداچوونه‌وه و ده‌ستکاری: گۆڕان عه‌بباس (گوران عباس). انتشارات احسان، تهران، چاپ اول، ۲۰۰۹.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «خه‌لیفه که‌یخه‌سره‌وی ئیمامی». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای کردی مرکزی، بازبینی‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۱۷.