محمدباقرنجفی

محمدباقر نجفی مسجدشاهی (زاده: ۱۲۳۵ هجری قمری، اصفهان – درگذشت: ۱۳۰۱ هجری قمری، نجف) از علمای برجسته شیعه بود که در زمان حیاتش در صدر حوزه علمیه اصفهان قرار داشت.^[۱]

خانواده

محمدباقر نجفی (مسجدشاهی) فرزند شیخ محمدتقی رازی ایوانکی یا شیخ محمد تقی اصفهانی بوده‌است که به صاحب حاشیه معالم شهرت دارد. این شهرت به سبب کتاب مهم او هدایهالمسترشدین می‌باشد^[۲] که از اولین کتاب‌ها دربارهٔ علم اصول فقه است.

وی زاده ایوانکی بوده‌است و از علمای بزرگ اصولی حوزه علمیه اصفهان محسوب می‌شود که شاگردان فراوانی داشته‌است.

وی داماد سید صدرالدین عاملی از علمای بزرگ شیعه و باجناغ سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی از مراجع شیعه بوده‌است.

از دامادهای شیخ محمدباقر نجفی می‌توان به سید جمال‌الدین موسوی خوانساری چهارسوقی (درگذشته ۱۳۳۹ ق) فرزند سید محمدهاشم خوانساری و نوه سید ابوالقاسم خوانساری (میرصغیر) اشاره کرد.

از معروف‌ترین شاگردان وی میرزای شیرازی صاحب حکم تحریم تنباکو و رهبر قیام تنباکو را می‌توان نام برد.

تحصیل

محمد باقر برای ادامه تحصیل به نجف رفت و فقه و اصول فقه را در محضر، شیخ حسن کاشف الغطاء و شیخ محمد حسن نجفی صاحب جواهر فراگرفت و از سوی شیخ مرتضی انصاری به درجه اجتهاد نائل آمد.^[۳] پس از بازگشت به اصفهان کرسی تدریس و فتوا به وی منحصر گشت.

شاگردان

• جهانگیرخان قشقایی
• سید اسماعیل صدر
• سید محمدباقر درچه‌ای
• سید محمدکاظم طباطبایی یزدی
• محمدحسین نائینی: وی در اصفهان در منزل حاج محمد باقر نجفی اصفهانی، سرپرست حوزه علمیه و دوست دیرین پدرش، اقامت داشت. در این حوزه با تلاش و پی‌گیری، دانش‌های مقدماتی را با دقّت هر چه تمام تر به پایان می‌برد. علم اصول را از حوزه درس ابوالمعالی کرباسی، مدرّس توانای اصول، و فلسفه و کلام را از محضر بزرگان دانش حکمت و معقول هم چون میرزا جهانگیرخان قشقائی، شیخ محمدحسن هزارجریبی و شیخ محمدتقی نجفی اصفهانی، معروف به آقا نجفی اصفهانی، و فقه را نزد شیخ محمدباقر اصفهانی فرا می‌گیرد.^[۴]
• شیخ الشریعه اصفهانی^[۵]
• میرزا یحیی مدرس اصفهانی^[۶] [۷]

آثار

وی تألیفاتی نیز از خود به جای گذاشت، که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• رساله‌ای در حجیت ظنّ طریقی، که با حاشیه پدرش بر کتاب معالم به چاپ رسیده‌است.
• لبّ الاصول
• لبّ الفقه

فرزندان

شیخ محمدباقر نجفی دارای شش پسر بوده‌است که تمامی آنان درعلوم حوزوی مجتهد بودند. پسران وی به ترتیب سن عبارتند از:

• آقا نجفی اصفهانی:

محمد تقی نجفی معروف به آقا نجفی بزرگترین برادر است. آقا نجفی داماد سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی (نوه سید حسین موسوی خوانساری استاد میرزای قمی)بوده‌است. وی و برادرش شیخ محمد علی نجفی از پیشتازان قیام تنباکو در اصفهان بوده‌اند.^[۸] مبارزه با فرقه‌های بابیه و بهاییه از اقدامات او می‌باشد که در پی آن دو بار در سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۳۲۰ به حکم ناصرالدین شاه به تهران تبعید می‌شود.^[۹]

• محمدحسین نجفی:

تفسیر اصفهانی که تفسیری عرفانی از قرآن است مهم‌ترین اثر او می‌باشد.^[۱۰] محمدرضا نجفی صاحب کتاب نقد فلسفه داروین فرزند اوست.

• محمد علی نجفی:

محمد علی نجفی معروف به ثقه الاسلام در کنار آقانجفی از رهبران قیام تنباکو در اصفهان بوده‌اند.^[۱۱]

• نورالله نجفی اصفهانی:

نورالله نجفی را می‌توان رهبر مشروطه خواهان اصفهان دانست. منزل وی در سال‌های اخیر بازسازی و تبدیل به خانه مشروطه اصفهان گردیده‌است. تأسیس شرکت اسلامیه^[۱۲] در کنار برادرش از اولین اقدامات اقتصادی او می‌باشد. تشکیل انجمن مقدس ملی اصفهان^[۱۳] جهت اداره شهر اصفهان، تأسیس مرکز گفتگوی ادیان انجمن صفاخانه،^[۱۴] تأسیس مریض خانه اسلامیه و قرائت خانه از جمله اقدامات اوست. ^{[نیازمند منبع]} وی رهبر قیام علما به قم در ۱۳۰۶ شمسی بوده که علیه سیاست‌های رضاشاه صورت گرفته‌است.^[۱۵] این قیام با کشته شدن نورالله توسط عوامل رضاشاه پایان می‌گیرد و خمینی آن را اساسی‌ترین قیام علما علیه رضاشاه می‌داند.^[۱۶] کتاب مقیم و مسافر در دفاع از مشروطه به قلم او می‌باشد.^[۱۷]

• جمال الدین نجفی:

جمال‌الدین نجفی در جریان مشروطه اصفهان به همراهی برادرانش نورالله نجفی به طرفداری از مشروطه پرداخته و اعلامیه‌ای مبنی بر لزوم مطابعت از فرامین آیات عظام نجف صادر کرد. در جریان اشغال اصفهان توسط قوای روس، بازداشت و به تهران تبعید شد. پس از پایان جنگ جهانی اول نیز از جمله علمایی بود که به مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹میلادی بین ایران و انگلیس پرداخت. در دوره سردار سپه نیز وی مورد آزار و اذیت عوامل رضاشاه قرارگرفت.^[۱۸]

• اسماعیل نجفی
• فاطمه خانم همسر حاج میرزا محمد رحیم سوم شیخ الاسلام اصفهان ( فوت ۱۳۰۶ ق / ۱۲۶۷ ش). ایشان از زنان نیکوکار و خیر بودند و مسجد شیخ الاسلام که جنب منزل مسکونیشان ، خانه شیخ الاسلام، قرار داشت و در حال تخریب بود را در حدود سال ۱۲۷۵ ش (۱۳۱۴ ق) بازسازی کردند. سجع مهر ایشان جمله افتاب برج عصمت فاطمه بود ^{[۱۹] [۲۰]}

مرگ

وی در سال ۱۳۰۱ هجری قمری در نجف درگذشت و در کنار جد مادری اش شیخ جعفر کاشف‌الغطا به خاک سپرده شد.

منابع

1. ↑ موسی نجفی، حکم نافذ آقانجفی، صفحهٔ ۲۷
2. ↑ سید مصلح الدین مهدوی، بیان سبل الهدایه فی ذکر اعقاب صاحب الهدایه (زندگی‌نامه آیت الله العظمی آقا نجفی اصفهانی)، صفحهٔ ۱۷
3. ↑ تقی صوفی نیارکی، در حریم وصال، ۱۳۸۸، ص ۲۳ و ۲۴
4. ↑ مهدی نایینی، گذری بر شخصیت علمی، اخلاقی و سیاسی میرزای نائینی، آموزه، پاییز ۱۳۸۳، شماره ۵، صفحه۳۷۵ تا ۳۹۴
5. ↑ ویژه نامه مرجع بیداری اسلامی نکوداشت یکصدمین سالگرد رحلت عالم ربانی آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی صفحهٔ ۱۴
6. ↑ قاسمی، رحیم -گلزار مقدس- مشاهیر تخت فولاد اصفهان – جلد ۱ – ص۱۸۵
7. ↑ مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد- میرزا یحیى مدرس بیدآبادى
8. ↑ سید مصلح الدین مهدوی، زندگینامه آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی
9. ↑ موسی نجفی، حکم نافذ آقانجفی
10. ↑ رحیم قاسمی، گلشن اهل سلوک، ۱۳۸۵، صفحهٔ ۱۱۳
11. ↑ سید مصلح الدین مهدوی، زندگینامه آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی ۱۳۹۰، صفحهٔ ۸۴
12. ↑ روزنامه حبل المتین کلکته، سال ۱۴، ش۲،۱۹جمادی الثانی ۱۳۲۴
13. ↑ عبدالمهدی رجایی، تاریخ مشروطیت اصفهان، ۱۳۸۵، صفحهٔ ۱۱۰
14. ↑ سید فرید قاسمی، ماهنامه فرهنگی و هنری کلک، اسفند ۱۳۷۵، شماره ۸۴
15. ↑ علیرضا اسماعیلی، فرازی از زندگانی سیاسی حاج آقا نورالله اصفهانی به روایت اسناد
16. ↑ سید اسدالله رسا، قیام آیت الله حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی
17. ↑ موسی نجفی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی
18. ↑ سید احمد عقیلی، نگرشی بر مشروطیت اصفهان ۱۳۸۵، صفحه ۳۴ الی ۳۸
19. ↑ مهدوی، سید مصلح الدین (۱۳۷۱) ، خاندان شیخ الاسلام اصفهان، گل بهار اصفهان، ص۱۳۸
20. ↑ مهدوی، سید مصلح الدین (۱۳۷۱) ، خاندان شیخ الاسلام اصفهان، گل بهار اصفهان، ص۱۹۷