یکصد و هشتاد و سومین جلسه گروه علمی فلسفه برگزار شد+خلاصه بحث

یکصد و هشتاد و سومین جلسه گروه علمی فلسفه با موضوع “جایگاه هستی‌ شناختی ذات الهی از دیدگاه حکمت متعالیه، عرفان و صوفی‌ نمایان، و نقد و بررسی آن“ با ارائه “حجت الاسلام والمسلمین روح الله سوری“ و با حضور اعضاء محترم گروه چهارشنبه ۱۸ دی ۹۸ ساعت ۱۹ در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار می شود.

خلاصه مباحث مطرح شده بدین شرح می باشد:

تبیین ساحت ذات الهی از مسایل پیچیده و پرچالش علوم عقلی است. عرفان، حکمت متعالیه و صوفی‌نمایان پاسخ‌های گوناگونی به این پرسش می‌دهند که بررسی، سنجش و داوری آنها بایسته می‌نماید.
حکمت متعالیه تا جایی که به تشکیک وجود پای‌بند است، ذات الهی را برترین رتبه این نظام تشکیکی می‌داند که به‌جهت سلب قیدهای مراتب پایین «وجود بشرط لا» نامیده می‌شود. اما وجود بشرط لا، به‌سبب تقید به سلب، تعینی ویژه‌ای از‌ هستی است که عروض آن بر هستی، نیازمند سلب یادشده است. ازاین‌رو نمی‌تواند به‌منزله ذات بی‌نیاز الهی قلم‌داد شود. صدرالمتالهین با گذار از تشکیک، مانند عارفان، ساحت ذات الهی را وجودی نامحدود فراتر از تشکیک و محیط به آن می‌داند. اما ملاصدرا با پیروی از عبارت‌های قیصری تعبیرهای یکسانی از ساحت یادشده ندارد.

صوفی‌نمایان با دریافت نادرستی از دیدگاه عارفان، ذات الهی را «وجود لابشرط قسمی» و ساری در اشیا گرفته‌اند. درنتیجه پنداشته‌اند ذات حق، تحقق بالفعلی نداشته و با دگرگونی در اشیا تحقق می‌یابد. ازاین‌رو برای تحقق خارجی‌اش نیازمند اشیاست. این دیدگاه ازسوی صدرالمتالهین و حکیم سبزواری به‌سختی نقد شده است. اختلاف نظر عارفان، حکیمان و صوفی‌نمایان درباره ذات الهی پیامدهایی دارد که بررسی آنها تصور موشکافانه‌تری از دیدگاه‌های یادشده به دست خواهد داد.