ابونصر سراج

ابونصر عبدالله بن علی بن محمد بن یحیی سرّاج طوسی از صوفیان قرن چهارم هجری است.

محتویات

• ۱زندگی‌
• ۲استادان
• ۳اللمع
• ۴پانویس
• ۵منابع

زندگی‌

دربارهٔ زندگی او اطلاع زیادی در دست نیست. از قدیمی‌ترین اطلاعاتی که دربارهٔ وی وجود دارد حکایتی است که هجویری دربارهٔ مشی زاهدانه اش نقل کرده‌است:

«معروف است از شیخ ابونصر سرّاج طاووس الفقرا صاحب لمع که وی ماه رمضان به بغداد رسید. اندر مسجد شونیزیه وی را خانه‌ای به خلوت بدادند و امامی درویشان بدو تسلیم کردند. وی تا عید اصحابنا را امامی کرد و اندر تراویح پنج ختم بکرد. هرشب خادم قرصی بدان در خانه وی اندر دادی. چون روز عید بود وی برفت، خادم نگام کرد هرسی قرص به جای بود.»^[۱]

از این حکایت و معدود اطلاعاتی که در پاره ای از تذکره‌های عرفانی مانند تذکره الاولیاء و نفحات الانس وجود دارد معلوم می‌شود که در میان صوفیه وی به طاووس الفقرا شهرت داشته‌است.^[۲][۳] سال درگذشت او را ۳۷۸ هجری قمری نوشته‌اند.^[۳]

استادان

استادان او را چنین معرفی کرده‌اند:

ابومحمد مرتعش، جعفر خلدی، ابوبکر محمدبن داودالدقی، احمدبن محمدالسایح

چنان‌که از مطالب اللمع بر می‌آید، وی با صوفیان متعددی در بصره، بغداد، دمشق، رام‌الله، انطاکیه، طرابلس، قاهری، دمیاط، بسطام، شوشتر و تبریز دیدار کرده‌است.^[۴]

اللمع

هرچند زندگی و احوال ابونصر سرّاج شناخته نیست، اثر خطیر و مهم او به نام «اللمع» در میان عرفاً معروف و پرآوازه است. این کتاب از مهمترین منابع عرفانی قرن چهارم هجری و در واقع در زمره نخستین تألیفات عرفانی است که در آن اقوال و احوال و منازل سیر و سلوک و دیگر موضوعات صوفیانه به‌طور منسجم و جهت دار تدوین شده‌است. از این رو، این کتاب برای تعلیم و تشریح مبانی و اصول تصوف به کار می‌رفته و برای آثاری که بعد از آن در تصوف تألیف و تصنیف شده‌است از مهم‌ترین منابع به‌شمار می‌آمده‌است.

این اثر عرفانی به چهارده بخش اصلی تحت عنوان کتاب تقسیم شده‌است. این بخش‌ها عبارتند از:

*کتاب اول: مقدمات

*کتاب دوم: احوال و مقامات

*کتاب سوم: دربارهٔ برداشتهای صوفیان از قرآن و پیروی از آن

*کتاب چهارم: در باب اسوه بودن پیامبر و اقتدا به او

*کتاب پنجم: مستنبطات

*کتاب ششم: صحابه پیامبر

*کتاب هفتم: آداب صوفیان

*کتاب هشتم: دربارهٔ مسائل و اختلاف سخنان اهل تصوف در پاسخ‌های آنان

*کتاب نهم: مکاتبات و خطبه‌ها و اشعار و دعاها و رسائل صوفیان

*کتاب دهم: سماع

*کتاب یازدهم: وجد

*کتاب دوازدهم: اثبات نشانه‌ها و کرامات صوفیان

*کتاب سیزدهم: در بیان مشکلات

*کتاب چهاردهم: در تفسیر شطحیّات و سخنانی که ظاهرشان زشت و نادرست می‌آید، اما در باطن درست و صحیح اند.

از این کتاب چند تصحیح در دست است؛ از جمله تصحیح رینولد نیکلسون که در سال ۱۹۱۴ به چاپ رسید و تصحیح مشترک عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور که دارالکتب الحدیثه مصر و مکتبه المثنی بغداد در سال ۱۹۶۰ م آن را به چاپ رساندند.

اللمع به فارسی نیز ترجمه شده‌است.

پانویس

1. ↑ کشف المحجوب. صص. ۴۱۷.
2. ↑ تذکره الاولیاء. صص. ۶۳۹.
3. ↑ ^{پرش به بالا به:۳٫۰ ۳٫۱} نفحات الانس. صص. ۲۸۹.
4. ↑ اللمع. صص. ۴۸ و ۴۹.

منابع

• جامی، عبدالرحمان (۱۳۷۰). نفحات الانس. تهران: اطلاعات.
• هجویری، علی (۱۳۸۴). کشف المحجوب. تهران: سروش.
• عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (۱۳۴۶). تذکره الاولیاء. تهران: زوار.
• سراج، ابونصر (1380ق). اللمع. بغداد: دارالکتب الحدیثه بمصر و مکتبه المثنی بغداد. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)