به مناسبت سالگرد مشروطه و پس از گذشت  4 دهه از انقلاب اسلامی همایشی با عنوان «روحانیت و نظام اسلامی کارکردها و آسیب‌ها» به همت موسسه اشراق حکمت اسلامی در مسجد حضرت زینب (پردیسان) برگزار شد.

در این نشست آیت الله احمد مبلغی، عضو خبرگان رهبری به سخنرانی پرداخت.

دو نوع مطالعه نسبت به انقلاب می توانیم داشته باشیم: ۱. مطالعه تاریخی است یعنی در این ۴ دهه چه نقشی را در قبال انقلاب ایفا کرده و چه فراز و فرودها و نقاط مثبت و احیانا نقاطی که دارای نارسایی است کدامند. پشتیبانی روحانیت و حمایت علمی روحانیت از انقلاب چه بوده است. طبیعی است که از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب که در بیانیه گام دوم به خوبی انعکاس یافته باید استفاده کنیم. ۲. مطالعه هنجاری است؛ یعنی وضعیت مطلوب روحانیت در قبال انقلاب اسلامی چیست و چه شاخصه هایی باید داشته باشد. باید به وضعیت مطلوب حضور، کارکرد و فعالیت روحانیت در قبال انقلاب اسلامی بپردازیم.

این سنخ دوم را باید به طور جدی بررسی کنیم و به طور طبیعی متأخر از سنخ اول است. یعنی اول باید تصویری از تاریخ انقلاب بپردازیم و بعد به تصویر وضع آرمانی بپردازیم.

وقتی از انقلاب اسلامی سخن بگوییم محورهای متعددی پیش روی ما قرار می گیرد. انقلاب دارای یک چهره شفاف و تابلوی پر از زیبایی است که ذو شئون است. وقتی بخواهیم بگوییم روحانیت چه کارکردهایی در قبال انقلاب دارد باید به همه این ابعاد توجه کنیم. ما در این جلسه سه بعد را ارائه می کنم: ۱. نقش روحانیت در قبال رهبری ۲. نقش روحانیت در قبال روحیه انقلابی معطوف به انقلاب اسلامی . دلیل توجه به روحیه انقلابی آن است که رهبری توجه ویژه ای به این امر دارد ۳. نقش و کارکرد روحانیت در قبال خروجی انقلاب اسلامی که نظام مقدس جمهوری اسلامی است.

البته محورهای متعددی هست که ما فقط به این چند محور توجه می کنیم و حوزه وظیفه دارد که به طور مستمر به این امر بپردازد.

نقش روحانیت در قبال رهبری

روحانیت سه نقش اساسی در قبال رهبری داشته است: ۱. روحانیت خاستگاه پیدایش رهبری انقلاب اسلامی بوده است. رهبری انقلاب از درون روحانیت جوشیده است. روحانیت از درون خود حضرت امام خمینی و رهبر معظم انقلاب را به جامعه تقدیم کرده است. روحانیت محل توجه جدی نظام اسلامی است. تا زمانی که روحانیت با قدرت و قوت و معنویت مسیر گذشته خود را ادامه می دهد ما از جهت رهبری دچار نقصان نخواهیم بود. این کارکرد مهم و مستمری است. ۲. نقش تأییدی است. این رهبری که از درون روحانیت برخاسته  نیازمند تایید روحانیت است. البته همه باید تایید کنند ولی  تایید روحانیت یک تایید ویژه است.

به نظر می رسد اگر روحانیت نبود امام با همه عظمتش در حرکت خود دچار کاستی بود. نسبت به مقام معظم رهبری هم حقیقتاً روحانیت کوتاهی نکرده است. و با قوت حمایت خود را نثار کرده است. البته در این میان باید از حرف و حدیث های حاشیه ای بگذریم. نهاد و اساس روحانیت با همه خلوص در جهت تایید رهبر معظم انقلاب حرکت کرده است.

البته تایید می تواند به تایید شعاری و عملیاتی تقسیم شود شاید ما در خصوص تاییدعملیاتی نیازمند حضور بیشتر هستیم.

سنخ دیگر حمایت از رهبری، نقش تبیینی است. یعنی باید رهبری جامعه اسلامی را بهتر تبیین کنیم. در این جا باید اعتراف کنیم که حوزه باید بیش از این که هست در جهت تبیین جایگاه رهبری عمل کند. در این زمینه راه های نارفته کم نداریم. باید به نسل امروز جایگاه بی بدیل رهبری را تبیین کنیم. باید منطق رهبری را برای جامعه تبیین کنیم. باید به جامعه امروز ثابت کنیم که وجه تمایز حکومت اسلامی، وجود رهبری است.

روحیه انقلابی

رهبری نسبت به این امر توجه ویژه دارد. روحیه انقلابی به این معناست که روحیه بی تفاوت نسبت به انقلاب نداشته باشیم؛ همه چیز اسلام در سبد انقلاب نهاده شده است. اگر بی تفاوتی و روحیه خنثا نسب به انقلاب داشته باشیم، و صرفا سر در کار درس و غیر درس داشته باشیم و  از صحنه های انقلاب بر کنار باشیم و روحیه بی تفاوتی را در جامعه بپذیریم، انقلاب از محل توجه خارج می شود.

باید روحیه انقلابی را باید تقویت کنیم. ابتدا باید این امر را مطابق نظر رهبری تبیین کنیم.

در قبال نظام اسلامی

ما در قبال نظام اسلامی فهرست بلندی از کارکردها داریم که بخشی را بیان می کنیم: ۱. باید بتوانیم زندگی مطلوب اسلامی در نظام اسلامی را ترسیم کنیم. آیا حوزه چنین زندگی مطلوبی را ارائه کرده است؟ باید الگوی اسلامی را تبیین کنیم. در این زمینه ما وظیفه خود را به خوبی انجام نداده ایم.

عدم توجه به این نکته بسیار خسارت بار است چون جوان امروز بدون الگو نمی تواند زندگی کند.

نکته دیگر این است که حوزه باید نیازهای فقهی نظام اسلامی را تأمین کند. البته حوزه خدمات زیادی به نظام کرده و همچنان خدمات زیادی را ارائه می کند. البته توجه به این خدمات به معنای این نیست که نقاط خلا را نبینیم. باید خود را بازسازی کنیم. چرا که نهادهای زیاد مانند مجلس شورای اسلامی وجود دارد که نیازمند حمایت فکری حوزه هستند.

با وجود تلاش های صورت گرفته، مراکز تحقیقاتی حوزه نسبت هم افزایی ، تقسیمی و توزیعی ندارند. بخشی از خروجی های مراکز مطالعاتی حوزه فایده چندانی برای نسل امروز ندارد. امروز مدیریت علم در حوزه نداریم؛ یعنی اینکه بدانیم چه علومی را باید تولید کنیم، با چه اهدافی و چه امکاناتی را در خدمت این علوم قرار دهیم و چگونه وظایف را تقسیم کنیم. چگونه هم افزایی را بین امکانات حوزه ایجاد کنیم. بخشی را نداریم که راهبردهای مدیریت علم را پیگیری کند. مدیریت علم سخت ترین مدیریت است. تا زمانی که مدیریت علم نباشد ۴۰ سال دیگر هم بگذرد امکانات به هدر می رود.

بایدبه ضعف های خود در قبال نظام اسلامی اعتراف کنیم و البته این به معنای تقصیر نیست بلکه به معنای این است که وظایف اساسی تری داریم. البته هماره باید بدانیم هرگز نباید حوزه را تضعیف کنیم چرا که اصل حمایت از حوزه ضروری تری اصل است.