روحانیت به صورت نظام مند دلایل ضرورت بسته شدن موقتی مکان های مقدس را تبیین کند/ «کرونا» میزانی برای کارآمدی کشورها در عرصه جهانی

پایگاه اطلاع رسانی اسراء: حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی ریاست بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء و استاد حوزه علمیه قم در گفت و گو با پایگاه خبری شفقنا به تبیین نقش روحانیت در شرایط درگیری کشور با بلایای طبیعی به ویژه درگیری این روزهای کشور با بیماری کرونا پرداخته است که در ادامه مشروح این گفتگو را از نظر می گذرانیم.

«کرونا» میزانی برای کارآمدی کشورها در عرصه جهانی

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی در گفت وگو با شفقنا به وظایف نهادها و سازمان های دولتی و غیر دولتی در حمایت از اقشار کم درآمد در شرایط کرونایی اشاره و اظهار کرد: این بلیه و امتحان بزرگ الهی و اجتماعی به نام «کرونا» یک ابتلای عام جهانی است. کشورهایی که دارای قدرت و صلابت اجتماعی و نظام های مختلف سیاسی، فرهنگی، فنی و تخصصی هستند در چنین شرایطی از آمادگی و قوت و قدرت نظامی بیشتری برخوردارند لذا بهتر می توانند با بحران کرونا مقابله کنند و جامعه خود را مصون نگاه دارند و نشان کارآمدی در عرصه جهانی داشته باشند.

وی ادامه داد: کشور چین دارای ترکیب و فراوانی جمعیت است و بیماری کرونا در این کشور می توانست یک شیوع عام به مراتب بیشتر و سنگین تر داشته باشد؛ اما انصافاً نوع کارآیی و توانایی که چین در مقابله با این جریان داشتند، ستودنی است. چین توانست با نظام اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در این کشور حاکم کرده تا جایی که ممکن است این بیماری را هم در جامعه خود و هم در عرصه جهانی کنترل کند.

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی  گفت: مردم ایران در این بلیه عام الهی باید دو نوع امتحان پس دهند؛ این امتحان الهی نوع رابطه ما با خدا و جامعه را بررسی و سنجش می کند و مشخص می کند که چگونه هستیم. طبیعتاً در اولین قدم باید به طور مستقیم اقدامی میدانی و تخصصی از ناحیه نهادهای مسئول صورت گیرد و جامعه هم از این اقدامات هر نوع حمایتی اعم از حمایت های مالی، کاری، پشتیبانی و لجستیک داشته باشد. گاهی مسئولیت ها خیلی واضح و روشن نیست و برخی ورود ناآگاهانه به مسایل دارند و همین نا آگاهی موجب شیوع و انتشار این بیماری می شود بنابراین بایستی حتماً از جایگاه نهادهای مربوطه و تخصصی همه حمایت ها و پشتیبانی ها صورت بپذیرد و نهادهای مسئول نیز با ظرفیت و آمادگی بیشتر پذیرای این نوع از حمایت ها، کمک ها و راهنمایی ها باشند. به عبارت دیگر سیستم ها و نظام های فنی و تخصصی باید قابلیت خود را بالا ببرند تا بتوانند انواع حمایت های داخلی و خارجی را بپذیرند به صورتی که وقتی جامعه قصد حمایت دارد، ظرفیت ها را ببینند و براساس آن ظرفیت ها ورود کنند، در حال حاضر بسیاری از افراد جامعه می خواهند کمکی کنند، اما نمی دانند که بایستی چگونه و با چه راهکاری این کمک و اقدام را انجام دهند.

گام اول، حمایت های میدانی از همه کسانی که به نوعی درگیر شدند

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء ادامه داد: بنابراین گام اول عبارت است از حمایت های میدانی از همه کسانی که به نوعی درگیر شدند؛ البته طبیعی است که جامعه ضعیف و اقشار آسیب پذیر بیشتر در معرض خطر هستند که بایستی توجه داشت در این رابطه حتی یک نفر هم اگر بخواهد از دست برود، خسارت است؛ هم خسارت برای آن فرد و هم خسارتی که جامعه به جهت ناکارآمدی با آن روبه روست، این ناکارآمدی می تواند در جنبه های مختلف فنی، تخصصی و اجتماعی و در نهایت یک ناکارآمدی حکومتی و سیاسی تلقی شود.

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی  در پاسخ به این پرسش که در این شرایط نهاد روحانیت به چه صورت و در چه زمینه هایی می توانند از مردم حمایت کند؟ اظهار کرد: دو اقدام بر عهده نهاد روحانیت است که تاکنون تا حدی از این اقدامات را انجام داده و برخی را باید انجام دهد. یک اقدام حمایتی و بدین معناست، افرادی که توانایی و امکان و شرایط مناسب آن را دارند مانند بسیاری از اقشار در کمک و حمایت از این مساله نقش آفرین باشند که با توجه به ایثارگری و فداکاری که همواره روحانیت داشته، در این رابطه هم پیشگام است و آمادگی این نوع حمایت را دارد. در حال حاضر طلاب و فضلایی در سطح کشور آمادگی خود را اعلام کردند و به صحنه آمدند و حتی مورد تشویق نهادهای مختلف قرار گرفتند.

روحانیت نمی تواند ورود تخصصی داشته باشد، اما از هر اقدام و حمایتی که در توان داشته باشد، دریغ نمی کند

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: نکته قابل توجه این است که ما همیشه فکر می کنیم ایثار و نثار فقط در صحنه جهاد اصغر و در مقابله با پیکار با دشمنان بیرونی است و تاکنون هم سعی و اصرار بر این بود که این بخش را تقویت کنند البته تلاش و مجاهدت این ایثارگران و اهل فداکاری هیچ جای بحث و شک و شبهه ای ندارد، اما ما باید بدانیم که میدان های کارزار یکی نیست و مختلف است و اکنون ایثارگران و فداکارانی که در صف مبارزه در مقابل این دشمن سلامت قرار گرفتند، جامعه پزشکان و پرستاران و کسانی هستند که در بیمارستان ها تا دیر وقت و با تمام تلاش و کوشش کار می کنند و تا مرز مرگ و از دست دادن عزیزانشان جلو می روند. این گروه مانند رزمندگان در جبهه هستند چرا که ایثار و نثار جان که عزیزترین حقیقت برای انسان است در میدان ها تفاوت می کند. ممکن است که یک نفر حس مبارزه در مقابله دشمن داشته باشد و دیگری در خط مقدم مبارزه جریان متفاوتی حضور یابند بنابراین اقدامات پزشکان، پرستاران و جامعه ای که فداکارانه در مقابل این جریان ایستادند و از مردم حمایت کردند، بسیار ارزشمند است. روحانیت هم از این صحنه دور نیست بلکه پیشگام است البته چون کاری تخصصی هست، نمی تواند ورود تخصصی داشته باشد، اما از هر اقدام و حمایتی که در توان داشته باشد، دریغ نمی کند.

در شرایط فعلی روحانیت باید شبهات و ابهامات را برطرف نماید

وی به نقش آفرینی نهاد روحانیت در شرایط فعلی کشور اشاره و  بیان کرد: روحانیت باید این جریان را به لحاظ فرهنگی و دینی مورد ارزیابی قرار دهد و جامعه را در مقابل پرسش های فراوانی که پیش آمده، آگاه کند. همانطور که می دانیم این بیماری موجب شد، خانه خدا به عنوان محوری ترین و قدسی ترین مکان در کره زمین تا قبور اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به طور موقت خالی از جمعیت شوند، تردیدی نیست که این مکان ها دارای قداست هستند و همه دردها را شفا می بخشند، اما سخن این است که در چنین موضوعاتی نهاد روحانیت مسئولیت دارد دیدگاه فکری و فرهنگی جامعه را اصلاح و تصحیح کنند و شبهات و ابهامات را برطرف نمایند و به صورت سیستماتیک و نظام مند با این قضایا برخورد کند. باید اعتراف کنیم علی رغم اینکه منابع و پاسخ های مناسب و شایسته ای در این موضوعات در اختیار داریم، اما مذهبیون و کسانی که تریبون تبلیغ و ترویج در اختیار دارند نتوانستند در بیان خود این دست از ابهامات و شبهات را برطرف کنند. در این موارد باید از منابع فقهی و مباحث کلامی و فلسفی استفاده شود تا جامعه به لحاظ فکری دچار تزلزل و  اضطراب نشود. باید یک بار دیگر این حقیقیت را در حوزه روحانیت وارد صحنه کنیم و چنین مسایلی را براساس اعتقادات کلامی و فقهی و نظایر آن برای جامعه تبیین کنیم و روشن نماییم این اتفاقات به چه معناست و انسان ها باید چه مواضعی را در مقابل این امر داشته باشند و نقش ائمه یا مکان های قدسی در این رابطه چگونه است و انسان ها چگونه می توانند در هر مقطعی رابطه خود با خدای عالم و توسل نسبت به اهل بیت(ع) را حفظ کنند. به عنوان مثال در باب نماز گفته می شود که هیچ گاه نماز ترک نمی شود حتی اگر کسی در حال غرق شدن باشد، یعنی رابطه انسان با خدای عالم ولو در حال غرق شدن هم بایستی حفظ شود. امروز هم توسل و تضرع در پیشگاه خداوند و کمک گرفتن از اهل بیت(ع) برای اینکه این بلیه از سر جامعه بشری دور شود، در خلوت هم امکان پذیر است، متأسفانه برخی گمان می کنند  این رابطه لزوماً باید در اجتماع و مکان خاصی باشد، در این شرایط سخن الهی که فرمود: أَینَما تُوَلُّوْا فَثَمَّ وَجْهُ اللّه کار ساز است و روشن می کند انسان در هر مقطعی می تواند به خداوند روی آورد و اتفاقاً تضرع و زاری به درگاه خداوند در خلوت و کنج بهتر صورت می پذیرد تا در اجتماع.

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء افزود: ما باید فرهنگ تضرع در پیشگاه پروردگار عالم را به درستی حفظ کنیم؛ خداوند می فرماید: «این بلایا را نازل می کنیم تا اینان در پیشگاه خدا تضرع کنند» این تضرع برای کمال انسانی در پیشگاه پروردگار جایگاه خاص خود را دارد در عین حالی که بحث مقاومت، حمایت، بودن در صحنه و خدمت کردن به جامعه مسئولیت دیگری است که متوجه انسان ها خواهد بود.

گمان نکنیم که اقدامات تخصصی باید از جایگاه روحانیت انجام شود

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی در پاسخ به این پرسش که در شرایط فعلی نهاد روحانیت چگونه می تواند تهدید کرونا را به یک فرصت تبدیل کند؟ گفت: هر اتفاقی که رخ می دهد، از آن جهت که مباحث فکری و فرهنگی با آن همراه است، نهاد روحانیت در آن رابطه نقش آفرین است، به عنوان مثال اقتصاد، صنعت، تجارت و روابط بین الملل، دارای یک سلسله مسایل فکری، فرهنگی و فقهی هستند و روحانیت از این نظر با همه اقشار و مشاغل مرتبط است، اما این امر بدین معنا نیست که به صورت خاص وارد حوزه تخصصی بهداشت و درمان، تجار، صنعت، تولید و… شود، حل اینگونه از مسایل همواره باید از مراکز تخصصی صورت پذیرد و مراکز تخصصی نیز باید خود را با نهادهای فکری و فرهنگی هماهنگ کنند. بنابراین انتظاری که از روحانیت وجود دارد باید به درستی تعریف شود و گمان نکنیم که اقدامات تخصصی باید از جایگاه روحانیت انجام می شود.

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه به دلیل افراط و تفریط هایی که در نظام های اجتماعی و سیاسی خود داشتیم و ورودهای نا به جایی که روحانیت داشتند، نقش آفرینی خارج از مسئولیت از نهاد روحانیت توقع شد، تصریح کرد: این نکته باید قابل توجه باشد که نقش دعا نسبت به اینگونه از مسایل که از جایگاه روحانیت به جامعه القا می شود، یک نقش بسیار کلیدی و با اهمیت است، مردم گمان می کنند که درمان و بهداشت یک مسیر و دعا مسیر دیگری است در حالی که اینگونه نیست بلکه دعا و لطف و عنایت الهی باعث می شود که زمینه برای کارآمدی درمان و بهداشت و اینگونه از مسایل بیشتر شود.

درمان و دعا جدای از یکدیگر نیست

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی خاطرنشان کرد: خداوند می فرمایند: یا مَنْ اِسْمُهُ دَوآءٌ وَ ذِکْرُهُ شِفآءٌ این شفا در مسیر دواست، زمانی شفا موثر است که دوا و درمانی وجود داشته باشد، شفا بدون دوا معنا ندارد البته خداوند و اهل بیت(ع) از جایگاه عنایت غیبی، ایجازی و کرامت می توانند شفایی را موجب شوند، اما اهل بیت(ع) وقتی بیمار می شدند به راه درمان و دارو می پرداختند چون خدای عالم شفا را در مسیر درمان و دارو قرار داده است. دعا شفا آفرین است و درمان و بهداشت زمینه ای برای آن شفا را فراهم می کند مثلاً اگر یک شکسته بندی دو تخته چوب به دست یا پا می زند، این دست و پا چوب زدن در حد دواست، اما بسته شدن و جوش خوردن استخوان ها از ناحیه پروردگار عالم است، ولی اگر حتی آن شکسته بند آن چوب را استفاده نکند آن شفا هم صورت نمی پذیرد. جامعه گمان می کند که درمان و دارو یک مسیر است و دعا و نیایش مسیر دیگری است در حالی که این دو در طول هستند.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: کسانی معتقد به اراده الهی و شفا نیستند و تمام تلاششان این است که براساس رعایت مسایل بهداشتی و پیشگیری و دارو و درمان بهبود یابند و عده ای هم گمان می کنند که فقط توسل و نیایش و رفتن به مجالس روضه خوانی در درمان و بهبودی موثر است در حالی که هر دو افراط و تفریط و باطل می باشد. شفا به دست خداست، اما طبیب زمینه ساز علیت الهی است و مظاهر شفای الهی از همین مسیر درمان و دارو و نظام بهداشت و پزشکی انجام خواهد شد. اینها مسایلی هستند که روحانیت موظف است برای جامعه تبیین کند.

نظام را از فرسودگی و استهلاکی که در بخش های مختلف پیدا کرده، به درآوریم

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی در مورد نقش دانشگاهیان، سیاسیون و روشنفکران در هدایت مردم و مسئولین در شرایط فعلی، گفت: در این مدت از ناحیه شخصیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و امثالهم اظهار نظرات فراوانی شده و بسیاری مطالب آگاه کننده و هشدار دهنده بوده است. جامعه ما زنده و بیدار است و به خوبی تشخیص می دهد که کدام مطالب و هشدار بنا بر واقعیت موجود است و به واقع جامعه ایران در این آگاهی پیشگام تر و پیشروتر از سایر جوامع است، اما در این قصه نشان دادیم که دارای نظام سیاسی، حکومتی، اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی ضعیفی هستیم؛ با داشتن چنین پتانسیل ها و توانمندی هایی بایستی بسیار بهتر از این کارآمد می بودیم، ولی متاسفانه سیستم هایی که باید در این رابطه کار کنند ناکارآمد هستند با بیان دیگری می توانیم بگوییم که افراد، فرهیختگان، دانشمندان، هنرمندان و سیاسیون هرکدام به نوبه خود اظهارات و نظرات بسیار خوبی داشتند و یادداشت های آنان بسیار موثر بود، اما ناکارآمدی را بایستی در سیستم های مختلف کشور ملاحظه کنیم. این ابتلا و امتحان بزرگ و فراگیر نشان از این دارد که ما اگر بخواهیم تهدید کرونا را تبدیل به فرصت کنیم، باید یک بار دیگر نظام را بازسازی و نوسازی کنیم و از فرسودگی و استهلاکی که در بخش های مختلف پیدا کرده، به دَر آوریم و از توانمندی های جامعه و امکاناتی که به لحاظ فرهنگی، فکری، اقتصادی، مالی و حمایت های بی دریغ مردم خوب و عاطفی کشور داریم به درستی استفاده کنیم.

تدبیر علمای نجف در ۱۰۰ سال پیش برای جلوگیری از اپیدمی بیماری

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء افزود: این امتحان نقاط قوت و ضعف جامعه، نظام و افراد را آشکار کرد. در این جریان انسان ها هم در مقابل پروردگار خود را نشان دادند و هم نحوه برخورد افراد با جامعه و میزان آینده نگری عده ای مشخص شد؛ پیشتر اینگونه از مسایل در بحث طاعون و وبا وجود داشته است، امروز که نحوه برخوردها در آن روزگار بررسی می شود، به چشم می خورد که علمای نجف، ۱۰۰ سال پیش که چنین مشکلاتی پیش آمد، مردم را براساس آموزه های دینی و وحیانی توصیه می کردند که چون این بیماری ها اپیدمی و شیوع دارد و باعث می شود دیگران هم آلوده شوند حتی از یکدیگر فاصله بگیرند و زمینه برای شیوع را فراهم نکنند.

نباید نهادها و شخصیت هایی که انتخابی و انتصابی هستند را با قهر و رنج بیازاریم

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی در پایان گفت: نکته مهم دیگر در این شرایط حساس این است که ما نباید نهادها و شخصیت هایی که انتخابی و انتصابی هستند را با قهر و رنج بیازاریم و به آنان توهین کنیم. تحقیر این شخصیت ها در چنین شرایط حاد و بحرانی آن هم به دلیل مواضع سیاسی و جناحی صحیح نیست. براساس ضمانت الهی تحقیر، توهین، تخریب و برخوردهای ناصواب با شخصیت ها و مخصوصاً کسانی که مسئولیتی دارند و با رأی مردم صاحب کرسی شدند موجب ناکارآمدی خواهد شد