حضرت علامه حسن‌زاده (حفظه الله تعالی) در این درس از استادشان مرحوم آیت الله شعرانی ; بیانی دارند که نشان می‌دهد ایشان قائل بودند که ما یک قول از مثبتین جزء داریم که قائل به اجزاء لایتجزّی هستند؛ یعنی جزئی که هرگز تقسیم و تجزیه نمی‌شود و یک قول هم از آقای ذیمقراطیس داریم و این دو قول هرچند که به ظاهر شبیه یکدیگر هستند ولی باید آن‌‌‌ها را از همدیگر جدا کنید. مرحوم علامه شعرانی می‎‌خواهد بگوید که این دو با هم فرق دارند؛ زیرا آن‌ها که قائل به اجزای لایتجزی هستند _ که در این درس از آن‌ها به مثبتین جزء تعبیر می‎‌شود _ جزء را به هیچ وجه قابل قسمت نمی‌دانند؛ یعنی نه کسراً، نه قطعاً، نه وهماً و نه فرضاً. اما جناب ذیمقراطیس جسم را از برخی جهات قابل تقسیم می‌داند که در ادامه به آن می‌پردازیم.؛

امتزاج هم به مانند مزاج، مرکّب از دو یا چند چیز است؛ منتها به این شرط که در یکدیگر تأثیر و تأثّر نداشته باشند. وقتی یک کیسه گچ را با یک کیسه خاک مخلوط کنید مرکّب درست شده است ولی این مرکّب مثل آن مرکّب سکنجبین نیست؛ زیرا درست است که رنگش کمی فرق کرده و سیاه و سفید شده ولی مزاج را ارائه نداده است؛ چون در یکدیگر تأثیر و تأثّر ندارد و فقط اجزای ریز خاک در کنار اجزای ریز گچ قرار گرفته‌اند و لذا به این امتزاج می‌گویند. اگر در همین مخلوط خاک و گچ، آب بریزیم خاصیت جدیدی ارائه می‌دهد و چسبندگی پیدا می‌کنند که این را مزاج می‌گویند.؛

در این نظام عالَم امکانی، هر شیئی مغتذی است؛ یعنی غذا گیرنده و نیازمند غذا است، منتها غذای هر مغتذی متناسب با خودش است؛ یعنی بین غذا و مغتذی سنخیت است و نمی‌شود هر مغتذی هر غذایی بگیرد، بلکه غذایی را می‌گیرد که برای او مفید باشد؛ زیرا غذا تأمین کننده بدن ما یتحلل است

اینکه گفتیم مادّۀ اُولی قوّۀ محض است باید برای همیشه در ذهنمان بین دو معنای قوّه تفاوت قائل شویم: قوّه گاهی در مقابل فعلیت است و گاهی در مقابل ضعف که این دو خیلی با یکدیگر تفاوت دارند. وقتی دو نفر کُشتی‌گیر را تماشا می‌کنیم و می‌گوییم سمت راستی دارای قوّۀ بیشتری است؛ یعنی قدرت

این‌که انسان دفتری تهیه؛ و ریز و درشت اعمال خود را در آن ثبت کند، شاید برای امثال ما، دور از ذهن باشد؛ اما در حد توان اعمال خود را حسابرسی کردن امری ممکن و شدنی و نیز بسیار بسیار نافع و مفید است و قطعاً در مسیر سیر و سلوک گامی مهم و بی نظیر خواهد بود.؛

‌محاسبۀ الهی به این معنا نیست که کاتبی مثلاً ‌دفتری در دست بگیرد و خوب و بد اعمال را بنویسد و گاهی هم آن ها را که نوشته است خط بزند؛ بلکه به این معنی است که آن چه شما انجام می‌دهید ـ چه از قبیل صادرات باشد یا  واردات، و چه از قبیل اعمال باشد یا افکار و نیّات ـ در وجود و تکوین من و شما ثبت و نگهداری می‌شود و همین هاست که شخصیّت من و شما را تشکیل داده و خوب یا بد بودن، زشت یا زیبا بودنمان را رقم می‌زنند. بنابراین محاسبۀ الهی هم اکنون در حال انجام است، ولی هنوز از آن پرده برداری نشده است؛ زمان پرده برداری از این محاسبۀ دقیق، یوم تبلی السرائر است. ؛

فلسفه عرفان کتابی نسبتاً جامع در حوزه مباحث فلسفی در قلمرو عرفان است که نویسنده آن را ادامه و تکمیل کننده عرفان و فلسفه، اثر ولتر استیس می‌‌داند. این کتاب، دربردارنده مباحث مهمی همچون معرفت‌شناسی عرفان، رابطه علم و عرفان، متافیزیک و عرفان، عقلانیت و عرفان، زبان و عرفان و اخلاق و عرفان است.

میان موسیقی و غنای مُحرَّم شرعی، نسبت عموم و خصوص من وجه است؛ چون گاهی یک نغمه، هم موسیقی است و هم غنا. از این جهت که وزن دارد و موزون است، موسیقی است و از این جهت که انسان را از ارزش‌های الهی دور می‌کند و ارزش‌های حیوانی را در او زنده می‌کند، غنا ست.؛